Tuesday, 15 October 2013
Monday, 14 October 2013
Proses Pembentukan Kata
Bentuk Kata Tunggal
Perkataan-perkataan dalam bahasa Melayu yang tidak menerima sebarang imbuhan atau tidak mengalami proses penggandaan dan perangkaian tergolong ke dalam jenis kata tunggal. Terdapat sekurang-kurangnya dua jenis kata tunggal, iaitu kata tunggal yang mengandungi hanya satu suku kata dan kata tunggal yang mengandungi dua suku kata atau Iebih. Walaupun terdapat kata tunggal yang tidak pernah menerima apa-apa imbuhan, seperti ini, itu, sini, dan sana, namun kebanyakan kata tunggal dalam bahasa Melayu mempunyai potensi untuk diperluas dan menjadi bentuk terbitan. Jika dilihat dan segi penyukuan kata, perkataan boleh mengandungi satu suku kata atau beberapa suku kata. Sesuatu suku kata boleh terdiri daripada satu vokal (V)sahaja, satu vokal disertai satu konsonan (K), atau satu vokal dengan beberapa konsonan. Konsonan-konsonan itu hadir dihadapan atau di belakang vokal atau serentak di hadapan dan dibelakang. Ada konsonan yang boleh hadir secara bergugus (KK).
Kata tunggal satu suku kata
Jumlah kata tunggal dengan satu suku kata dalam bahasa Melayu amat terhad, iaitu kira-kmna 500. Ada antaranya merupakan pinjaman daripada bahasa-bahasa asing, terutamanya bahasa Arab dan bahasa Inggeris. Ada juga perkataan-perkataan yang merupakan kependekan bagi penkataan-perkataan dua suku kata atau lebih, misalnya kut untuk akut dan to untuk ito, tetapi perkataan-perkataan sedemikian tidak dianggap satu suku kata. Pola gabungan konsonan-vokal dalam kata tunggal bahasa Melayu adalah seperti yang berikut:
1. KV
2. VK
3. KVK
4. KKVK
5. KVKK
6. KKKV
7. KKKVK
Contohnya:
1. KV
yu ru ya
2. VK
am
3. KVK
cat wang bah tin bi lap sen roh jong dan
4. KKVK
stor pruf dril gred skel brek krim trak draf dram
5. KVKK
teks bank volt harp kord seks zink golf
6. KKKV
skru
7. KKKVK
skrip spring* straw
Pola-pola yang mengandungi gugus konsonan seperti yang terdapat dalam contoh-contoh 4, 5, 6, dan 7 ialah gejala baharu dalam bahasa Melayu akibat proses pengambilan perkataan daripada bahasa-bahasa asing. Bahasa Melayu tidak mempunyai pola-pola V. KKVKK dan beberapa pola lagi yang wujud dalam beberapa bahasa lain di dunia.
Kata tunggal dua suku kata
Sebahagian besar daripada perkataan dalam bahasa Melayu terdiri daripada dua suku kata. Antara pola-pola kata tunggal dengan dua suku kata adalah seperti yang berikut:
1. V+KV
2. V+VK
3. V+KVK
4. VK+KV
5. VK+KVK
6. KV+V
Contohnya:
1. V+KV
aku uda ela iri ubi
2. V+VK
aib air aur ais
3. V+KVK
adik izin emas ubat alas
7. KV+VK
tuah buah kuil diam giat kuih hat buih
8. KV+KV
pasu buku rata leka telur parang sikat bakul
9. KV+KVK
telur parang sikat bakul mulut pasung
10. KVK+KV
tunggu sunti tinggi janji sendi
11. KVK+KVK
bengkung jemput sandar tampung benteng junjung
Kata tunggal tiga suku kata
Dibandingkan dengan kata tunggal dua suku kata, jumlah kata tunggal dengan tiga suku kata agak kecil. Namun demikian pola-pola susunan konsonan-vokalnya agak banyak. Jika diperhatikan perkataan perkataan tiga suku kata ini banyak daripadanya ialah kata-kata pinjaman. Antara pola-polanya:
1. KV+V+KV
2. KV+V+KVK
3. V+KV+V
4. KV+KV+V
5. KVK+KV+V
6. KV+KV+VK
7. KVK+KV+VK
8. V+KV+KV
9. V+KV+KVK
10. VK+KV+KV
11. KV+KV+KV
12. KVK+KV+KV
13. VK+KV+VK
14. V+KV+VK
15. KV+KV+KVK
16. KVK+KV+KVK
17. KV+KVK+KV
18. KVK+KVK+KV
19. KV+KVK+KVK
1. KV+V-4-KV
cuaca suara tiada biasa
2. KV+V+KVK
biawak piutang siamang ziarah
3. V+KV+V
usia anoa urea
4. KV+KV+V
semua mulia deria setia
5. KVK+KV+V
tempua mentua
6. KV+KV+VK
keruan seluar sekian peluang
7. KVK+KV+VK
mengkuang mendiang berlian sengkuang tempias kembiang
8. V+KV+KV
utara utama irama agama usaha aroma ilahi udara asasi azali
9. V+KV+KVK
ijazah amanah amaran adikung ibarat akibat aqidah alamat
10. VK+KV+KV
indera asrama angkasa angsana
11. KV+KV+KV
keliru budaya delima seteru
12. KVK+KV+KV
menteri bendera kemboja misteri mentega bestari jendela
13. VK+KV+VK
ilmiah ikhtiar
14. V+KV+VK
akaun elaun
15. KV+KV+KVK
belalang senapang senangin kelamin binatang belukar selaput
16. KVK+KV+KVK
tempurung matlamat cendawan sembihan tempayan maksimum
17. KV+KVK+KV
belanja setanggi kerengga kelambu keranda selamba kerangka
18. KVK+KVK+KV
sempurna
19. KV+KVK+KVK
kelongsong belimbing gelanggang selumbar telanjang kumandang
Kata tunggal empat suku kata dan lebih
Terdapat sebilangan kecil kata tunggal yang terdiri daripada empat suku kata dan lebih. Kebanyakan perkataan ini ialah kata pinjaman. Antara contoh-contohnya:
1. KV+KV+VK+KV
keluarga biduanda keluangsa
2. KV+KVK-sKV+KV
sederhana kerempagi belantara sementara
3. KVK+KV+KV+KV
laksamana sandiwara merbahaya bendahara
4. KVK+KV+V+KV
sentiasa
5. KV+KV+KV+KV
bidadari serigaha peterana sanubari harmonika mandaliku
6. KV+KV+KV+KVK
salasilah masyarakat perajurit munasabah kelemayar hulubalang
7. KVK+KV+KV+KVK
sentimeter
8. KVK÷KVK÷KV÷KV
singgahsana dispensari
9. KV+KV+V+KVK
mesyuarat nasional
10. V+KV+KVK+KV÷KV
universiti
11. KVK+KV+KV+KV+KVK
cenderawasih kosmopolitan
12. KV+KV+KV+KV+KV+KV
maharajalela
Akronim
Kata akronim juga tergolong ke dalam jenis kata tunggal.Akronim ialah kata singkatan yang terbentuk dengan menggabungkan huruf awal suku kata atau gabungan kombinasi huruf awal dan suku kata daripada satu rangkai kata, dan ditulis serta dilafazkan sebagai kata yang wajar, contohnya:
Bernama — (Berita Nasional Malaysia)
Gapena — (Gabungan Pc’nuhis Nasionah)
Mara — (Majlis Amanah Rakyat)
ubahsuai — (aba/i sesiiai)
kugiran — (kampuhangitar raacak)
Kata akronim boleh ditulis dengan tiga cara. Ini tergantung pada cara pembentukan akronim tersebut. Akronim yang terbentuk daripada gabungan beberapa huruf awal rangkaikata yang disingkatkan, keseluruhannya ditulis dengan huruf besar, jika kata nama khas. Contohnya:
LUTH — (Lembaga Urusan dan Tabung Haji)
ABIM — (Angkatan Belia Islam Malaysia)
Akronim yang terbentuk daripada gabungan huruf awal dan/atau suku kata ditulis dengan huruf kecil keseluruhannya,jika bukan kata nama khas.
Contohnya:
tabika — (taman bimbingan kanak-kanak)
ubahsuai — (ubah sesuai)
kugiran — (kampulan gitar rancak)
purata — (pukul rata)
Jika akronim yang terbentuk daripada gabungan huruf awal dan/atau suku kata itu menjadi kata nama khas, kata itu ditulis bermula dengan huruf besar. Contohnya:
Bernama — (Berita Nasional Malaysia)
Pernas — (Perbadanan Nasional)
Intan — (Institut Tadbiran Awam Negara)
Mara — (Majlis Amanah Rakyat)
Petronas — (Petroleum Nasional)
Proton — (Perusahaan Otomobil Nasional)
AYAT TERBITAN : PROSES PENGGUGURAN
Proses Pengguguran
Proses pengguguran ialah satu proses transformasi yang berlaku
pada struktur ayat yang mengakibatkan pengguguran unsur-unsur tertentu daripada binaan ayat itu, dan dengan demikian pada peringkat struktur permukaan unsur yang digugurkan itu tidak lagi wujud.Dalam bahasa Melayu terdapat tiga jenis pengguguran utama, iaitu:
(i) Pengguguran frasa nama sebagai subjek
(ii) Pengguguran frasa predikat
(iii) Pengguguran frasa nama yang mendahului frasa relatif
Pengguguran Frasa Nama sebagai Subjek
(i) Pengguguran subjek kata ganti nama diri orang kedua dalam ayat perintah.
(ii) Pengguguran subjek yang serupa dalam ayat majmuk.
(i) Pengguguran subjek kata ganti nama diri orang kedua dalam ayat
perintah.
Dalam ayat suruhan, iaitu sejenis ayat perintah, kata ganti nama
diri orang kedua yang berfungsi sebagai subjek selalunya digugurkan, seperti dalam contoh-contoh berikut:
Kamu keluar ~ Keluar!
Awak semua pergi dan sini =~ Pergi dan sini!
Anda boleh masuk sekarang =~ Boleh masuk sekarang.
Engkau makanlah dahulu = Makanlah dahulu.
Tuan duduklah di sini = Duduklah di sini.
Awakjangan ganggu saya = Jangan ganggu saya!
Kamu sila bangun = Sila bangun.
(ii) Pengguguran subjek yang serupa dalam ayat majmuk
Jika terdapat beberapa frasa nama sebagai subjek yang serupa atau beridentiti sama, yang diberi tanda i dalam ayat-ayat yang bergabung menjadi ayat majmuk di bawah, maka subjek frasa nama yang serupa itu boleh digugurkan kecuali subjek frasa nama yang di awal ayat majmuk tersebut.
Dia sangat pandai + Dia rajin belajar.
~ Dia sangat pandai kerana dia rajin belajar.
~ Dia sangat pandai kerana rajin belajar.
Pengguguran Frasa Predikat
Seluruh frasa predikat, atau bahagian-bahagian daripadanya,
boleh digugurkan.
(i) Pengguguran seluruh frasa predikat
Seperti yang telah dihuraikan, frasa predikat terdiri daripada
salah satu yang berikut:
(a) Frasa Kerja
(c) Frasa Adjektif
(b) Frasa Nama
(d) Frasa Sendi Nama
Jikalau tendapat penggunaan frasa predikat yang serupa dalam ayat majmuk gabungan, maka kesemua frasa predikat yang serupa kecuali yang terakhir boleh digugurkan.
Contoh-contoh yang berikut bagi keempat-empat jenis frasa predikat:
(a) Frasa kerja yang serupa
Adik Ali belajar di England. Sepupunya belajar di England.
Adik Ali belajar di England dan sepupunya belajar di England.
Adik Ali dan sepupunya belajar di England.
(b) Frasa nama yang serupa
Bendera Malaysia lambang negara. Lagu kebangsaan lambang negara.
Bendera Malaysia lambang negara dan lagu kebangsaan lambang negara.
Bendera Malaysia dan lagu kebangsaan lambang negara.
(c) Frasa adjektif yang serupa.
Adik saya sangat rajin. Adik Ali sangat rajin.
Adik saya sangat rajun dan adik Ali sangat rajin.
Adik saya dan adik Ali sangat rajin.
(d) Frasa sendi nama yang serupa.
Dia masih di kampung. Isterinya masih di kampung.
Dia masih di kampung dan isterinya masih di kampung.
Dia dan isterinya masih di kampung.
(ii) Pengguguran bahagian-bahagian frasa predikat
Beberapa bahagian daripada frasa predikat boleh juga mengalami proses pengguguran. Antaranya:
(a) oleh + FN dalam ayat pasif
(b) Kata bantu yang serupa
(c) FN sebagai objek yang serupa
(d) FN sebagai objek selepas kata kerja yang membawa makna adjektif
(a) Pengguguran oleh + FN dalam ayat pasif
Dalam binaan ayat pasif, struktur oleh + FN yang mengikuti kata
kerja boleh digugurkan. Contohnya:
Dia dipukul oleh bapanya.
Dia dipukul.
Istana itu telah dibina oleh rakyat dalam masa setahun.
Istana itu telah dibina dalam masa setahun.
Dia tidak terpilih oleh mereka.
~Dia tidak terpilih.
(b) Pengguguran kata bantu (KB) yang serupa
Kata-kata bantu yang serupa yang hadir dalam predikat frasa kerja dan predikat frasa adjektif, boleh digugurkan sehingga tinggal satu sahaja, iaitu yang pertama, dalam ayat-ayat yang digabungkan. Contohnya:
Dia, boleh menyanyi. Dia boleh menari.
Dia boleh menyanyi dan dia boleh menari.
~ Dia boleh menyanyi dan menari.
(c) Pengguguran frasa nama sebagai objek yang serupa.
Apabila terdapat beberapa frasa nama sebagai objek yang serupa
dalam ayat-ayat yang digabungkan, objek itu boleh digugurkan
sehingga tinggal satu sahaja, iaitu objek yang terakhir, seperti
dalam contoh-contoh berikut:
Daud memukul penjahat itu. Daud menumbuk penjahat itu.
~Daud memukul penjahat itu dan Daud menumbuk penjahat itu.
~Daud memukul dan menumbuk penjahaf itu.
(d) Pengguguran frasa nama sebagai objek selepas kata kerja yang
membawa makna adjektif
Frasa nama sebagai objek boleh digugurkan dalam kedudukan selepas kata kerja transitif yang membawa makna adjektif. Antara kata-kata kerja yang sedemikian termasuklah:
mempesonakan menakjubkan menggembirakan mendukacitakan menghairankan menghampakan memilukan mengghairankan.
Kesemua kata kerja di atas menggambarkan perasaan tertentu dan boleh didahului oleh kata penguat seperti amat, sungguh,sangat, dan sebagainya. Objek frasa nama ini holeh digugurkan.
Contohnya:
Kejadian itu sungguh menakjubkan kami.
~ Kejadian itu sungguh menakjubkan.
Pengguguran Frasa Nama yang Mendahului Frasa Relatif
Apabila dua ayat digabungkan, dengan satu ayat dipancangkan ke dalam ayat yang satu lagi sebagai frasa relatif, frasa nama yang serupa yang mendahului frasa relatif itu boieh digugurkan.
Contohnya:
Orang tua itu bapa saya. Orang tua itu memakai serban.
Orang tua yang memakai serhan itu bapa saya.
Yang memakai serban itu hapa saya.
Pengguguran Kata Nama yang Berfungsi sebagai Inti dalam Frasa Nama
Kata nama yang terkandung dalam binaan frasa nama, KN (inti)
+ Penerang boleh digugurkan sehingga yang tertinggal dalam frasa nama itu hanya bahagian penerangnya, yang mungkin bukan daripada kelas kata nama. Contohnya,
Kegiatan bersenam berfungsi sebagai frasa nama yang mengandungi kata kegiatan sebagai inti dalam frasa nama tersebut,dan kata bersenam sebagai penerang. Kata nama kegiatan dalam ayat tersebut boleh digugurkan.
Kegiatan bersenam boleh menyihatkan badan.
Bersenam boleh menyihatkan badan.
Proses pengguguran ialah satu proses transformasi yang berlaku
pada struktur ayat yang mengakibatkan pengguguran unsur-unsur tertentu daripada binaan ayat itu, dan dengan demikian pada peringkat struktur permukaan unsur yang digugurkan itu tidak lagi wujud.Dalam bahasa Melayu terdapat tiga jenis pengguguran utama, iaitu:
(i) Pengguguran frasa nama sebagai subjek
(ii) Pengguguran frasa predikat
(iii) Pengguguran frasa nama yang mendahului frasa relatif
Pengguguran Frasa Nama sebagai Subjek
(i) Pengguguran subjek kata ganti nama diri orang kedua dalam ayat perintah.
(ii) Pengguguran subjek yang serupa dalam ayat majmuk.
(i) Pengguguran subjek kata ganti nama diri orang kedua dalam ayat
perintah.
Dalam ayat suruhan, iaitu sejenis ayat perintah, kata ganti nama
diri orang kedua yang berfungsi sebagai subjek selalunya digugurkan, seperti dalam contoh-contoh berikut:
Kamu keluar ~ Keluar!
Awak semua pergi dan sini =~ Pergi dan sini!
Anda boleh masuk sekarang =~ Boleh masuk sekarang.
Engkau makanlah dahulu = Makanlah dahulu.
Tuan duduklah di sini = Duduklah di sini.
Awakjangan ganggu saya = Jangan ganggu saya!
Kamu sila bangun = Sila bangun.
(ii) Pengguguran subjek yang serupa dalam ayat majmuk
Jika terdapat beberapa frasa nama sebagai subjek yang serupa atau beridentiti sama, yang diberi tanda i dalam ayat-ayat yang bergabung menjadi ayat majmuk di bawah, maka subjek frasa nama yang serupa itu boleh digugurkan kecuali subjek frasa nama yang di awal ayat majmuk tersebut.
Dia sangat pandai + Dia rajin belajar.
~ Dia sangat pandai kerana dia rajin belajar.
~ Dia sangat pandai kerana rajin belajar.
Pengguguran Frasa Predikat
Seluruh frasa predikat, atau bahagian-bahagian daripadanya,
boleh digugurkan.
(i) Pengguguran seluruh frasa predikat
Seperti yang telah dihuraikan, frasa predikat terdiri daripada
salah satu yang berikut:
(a) Frasa Kerja
(c) Frasa Adjektif
(b) Frasa Nama
(d) Frasa Sendi Nama
Jikalau tendapat penggunaan frasa predikat yang serupa dalam ayat majmuk gabungan, maka kesemua frasa predikat yang serupa kecuali yang terakhir boleh digugurkan.
Contoh-contoh yang berikut bagi keempat-empat jenis frasa predikat:
(a) Frasa kerja yang serupa
Adik Ali belajar di England. Sepupunya belajar di England.
Adik Ali belajar di England dan sepupunya belajar di England.
Adik Ali dan sepupunya belajar di England.
(b) Frasa nama yang serupa
Bendera Malaysia lambang negara. Lagu kebangsaan lambang negara.
Bendera Malaysia lambang negara dan lagu kebangsaan lambang negara.
Bendera Malaysia dan lagu kebangsaan lambang negara.
(c) Frasa adjektif yang serupa.
Adik saya sangat rajin. Adik Ali sangat rajin.
Adik saya sangat rajun dan adik Ali sangat rajin.
Adik saya dan adik Ali sangat rajin.
(d) Frasa sendi nama yang serupa.
Dia masih di kampung. Isterinya masih di kampung.
Dia masih di kampung dan isterinya masih di kampung.
Dia dan isterinya masih di kampung.
(ii) Pengguguran bahagian-bahagian frasa predikat
Beberapa bahagian daripada frasa predikat boleh juga mengalami proses pengguguran. Antaranya:
(a) oleh + FN dalam ayat pasif
(b) Kata bantu yang serupa
(c) FN sebagai objek yang serupa
(d) FN sebagai objek selepas kata kerja yang membawa makna adjektif
(a) Pengguguran oleh + FN dalam ayat pasif
Dalam binaan ayat pasif, struktur oleh + FN yang mengikuti kata
kerja boleh digugurkan. Contohnya:
Dia dipukul oleh bapanya.
Dia dipukul.
Istana itu telah dibina oleh rakyat dalam masa setahun.
Istana itu telah dibina dalam masa setahun.
Dia tidak terpilih oleh mereka.
~Dia tidak terpilih.
(b) Pengguguran kata bantu (KB) yang serupa
Kata-kata bantu yang serupa yang hadir dalam predikat frasa kerja dan predikat frasa adjektif, boleh digugurkan sehingga tinggal satu sahaja, iaitu yang pertama, dalam ayat-ayat yang digabungkan. Contohnya:
Dia, boleh menyanyi. Dia boleh menari.
Dia boleh menyanyi dan dia boleh menari.
~ Dia boleh menyanyi dan menari.
(c) Pengguguran frasa nama sebagai objek yang serupa.
Apabila terdapat beberapa frasa nama sebagai objek yang serupa
dalam ayat-ayat yang digabungkan, objek itu boleh digugurkan
sehingga tinggal satu sahaja, iaitu objek yang terakhir, seperti
dalam contoh-contoh berikut:
Daud memukul penjahat itu. Daud menumbuk penjahat itu.
~Daud memukul penjahat itu dan Daud menumbuk penjahat itu.
~Daud memukul dan menumbuk penjahaf itu.
(d) Pengguguran frasa nama sebagai objek selepas kata kerja yang
membawa makna adjektif
Frasa nama sebagai objek boleh digugurkan dalam kedudukan selepas kata kerja transitif yang membawa makna adjektif. Antara kata-kata kerja yang sedemikian termasuklah:
mempesonakan menakjubkan menggembirakan mendukacitakan menghairankan menghampakan memilukan mengghairankan.
Kesemua kata kerja di atas menggambarkan perasaan tertentu dan boleh didahului oleh kata penguat seperti amat, sungguh,sangat, dan sebagainya. Objek frasa nama ini holeh digugurkan.
Contohnya:
Kejadian itu sungguh menakjubkan kami.
~ Kejadian itu sungguh menakjubkan.
Pengguguran Frasa Nama yang Mendahului Frasa Relatif
Apabila dua ayat digabungkan, dengan satu ayat dipancangkan ke dalam ayat yang satu lagi sebagai frasa relatif, frasa nama yang serupa yang mendahului frasa relatif itu boieh digugurkan.
Contohnya:
Orang tua itu bapa saya. Orang tua itu memakai serban.
Orang tua yang memakai serhan itu bapa saya.
Yang memakai serban itu hapa saya.
Pengguguran Kata Nama yang Berfungsi sebagai Inti dalam Frasa Nama
Kata nama yang terkandung dalam binaan frasa nama, KN (inti)
+ Penerang boleh digugurkan sehingga yang tertinggal dalam frasa nama itu hanya bahagian penerangnya, yang mungkin bukan daripada kelas kata nama. Contohnya,
Kegiatan bersenam berfungsi sebagai frasa nama yang mengandungi kata kegiatan sebagai inti dalam frasa nama tersebut,dan kata bersenam sebagai penerang. Kata nama kegiatan dalam ayat tersebut boleh digugurkan.
Kegiatan bersenam boleh menyihatkan badan.
Bersenam boleh menyihatkan badan.
Subscribe to:
Posts (Atom)